Na Vojničkom groblju Mali Zejtinlik na Sokocu danas je obilježen Dan odbrane Sarajevsko-romanijske regije, jedan od najvažnijih datuma u novijoj srpskoj istoriji.
Obilježavanje je počelo u Crkvi Svete Petke služenjem parastosa borcima poginulim u odbrani ove regije, nakon čega su položeni vijenci i cvijeće na Centralni krst u ovom spomen-kompleksu.
Obilježavanju 25 godina od odbrane Sarajevsko-romanijske regije prisustvovali su ministar rada i boračko-invalidske zaštite Republike Srpske Duško Milunović, potpredsjednica Narodne skupštine Srpske Sonja Karadžić Jovičević, izaslanik srpskog člana Predsjedništva BiH Boško Tomić, direktor Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih Milorad Kojić, predsjednik Regionalog odbora boračkih organizacija Sarajevsko-romanijske regije Željko Lalić, te predstavnici opštinskih boračkih organizacija ove regije.
Obilježavanju su prisustvovali i predsjednik Skupštine grada Istočno Sarajevo Miroslav Lučić, načelnici opština u sastavu grada, organizacija proisteklih iz Odbrambeno-otadžbinskog rata iz ove regije, te delegacija trećeg pješadijskog Republika Srpska puka Oružanih snaga BiH.
Ministar rada i boračko-invalidske zaštite Duško Milunović rekao je da je nosilac otpora i odbrane Sarajevsko-romanijskoj regiji bio Sarajevsko-romanijski korpus Vojske Republike Srpske, koji je imao od 15.000 do 18.000 boraca, dok je protiv sebe imao neuporedivo jače snage neprijatelja, ali je uspio odbraniti ovu regiju, u presudnim trenucima za stvaranje Srpske.
Milunović je rekao da su tokom rata borci ovog korpusa uspjeli odbiti 35 neprijateljskih ofanziva, u kojima je poginulo 4.210 srpskih junaka.
– Nažalost, jedan dio teritorije koju su oni odbranili potpisivanjem Dejtonskog sporazuma morali su da napuste i sa sobom su ponijeli sve što su mogli u tom trenutku, pa i svoje poginule koji su sahranjeni na Vojničkom spomen groblju Malom Zejtinlik – rekao je Milunović, dodavši da je na ovom groblju sahranjeno 969 boraca.
On je naglasio da Republika Srpska vodi računa o porodicama poginulih u kontinuitetu i u skladu sa ekonomskim mogućnostima nastoji da se poboljšapoložaj svih boračkih kategorija.
Ministar je podsjetio da je srpski narod u proteklom vijeku stradao u tri velika rata, da su u Prvom svjetskom za Srbe otvoreni prvi koncentracioni logori u Evropi, da je u Drugom svjetskom ratu samo u Starom Brodu na Drini na stravičan način stradalo više od 6.000 srpske nejači žena i djece.
Prema njegovim riječima, početkom 90-tih godina prošlog vijeka Srbi su osjetili scenario koji im je već bio poznat iz Drugog svjetskog rata i nisu imali nikakvog izbora nego da se samoorganizuju i brane svoja ognjišta, a iz toga je kasnije izrasla odbrambena snaga – Vojska Republike Srpske.
Na srpskom Vojničkom groblju na Sokocu sahranjeno je 968 boraca Vojske Republike Srpske, čiji su posmrtni ostaci preneseni iz opština koje su do potpisivanja Dejtonskog sporazuma bile pod kontrolom Vojske Republike Srpske. U okviru ovog spomen-kompleksa 2013. godine izgrađena je Crkva Svete Petke.
U Manastiru Svetog velikomučenika Georgija na Ravnoj Romaniji služen je parastos poginulim borcima Sarajevsko-romanijske regije.
Ovaj hram je izgrađen kao simbol otpora na ovom prostoru i u njegovoj Spomen-crkvi uklesana su imena 4.210 boraca poginulih u odbrani ove regije.
Jedan od najvažnijih datuma u novijoj srpskoj istoriji je 16. juni kada se odaje počast za 4.210 boraca Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske /VRS/, koji su živote položili za slobodu i Republiku Srpsku.
Srpske snage su u velikim borbama odbile i slomile više od 35 neprijateljskih ofanziva, koje su jedinice takozvane Armije BiH izvele prema položajima Sarajevsko-romanijskog korpusa.
Imajući u vidu da je ovaj korpus imao 18.000 do 20.000 boraca, gubici od 4.210 boraca oslikavaju težinu borbi vođenih na ovom prostoru.
Većina brigada na tom području je bila u mnogo nepovoljnijem odnosu kada je riječ o neprijatelju. Tako su se u svojevrsnoj depresiji nalazile Ilidžanska, Igmanska, Ilijaška, Vogošćanska, Koševska, Rajlovačka, te Prva i Druga sarajevska brigada. One su odolijevale tokom cijelog rata svim pokušajima neprijatelja da presiječe i iscjepka srpsku teritoriju na ovom prostoru i sačuvale su svoje teritorije do potpisivanja Dejtonskog sporazuma.
Prema podacima starješina Sarajevsko-romanijskog korpusa, posljednja neprijateljska ofanziva kodnog naziva „Tekbir“, bila je organizovana 1995. godine i u njoj je angažovano 46.000 vojnika takozvane Armije BiH, nasuprot Sarajevsko-romanijskom korpusu koji je imao oko 17.500 boraca.
Srpske jedinice sačuvale su teritoriju u Sarajevsko-romanijskoj oblasti, a potpisivanjem Dejtonskog sporazuma Srbi su morali da napuste opštine Ilijaš, Vogošća, Grbavica, Ilidža, Rajlovac i Hadžići.
Izvor: SRNA
